OVERLEGEN 3-2012 11 meining ein sær filosofi. Sjå berre på desse eksempla frå GTT-manualen: • Djup venetrombose skal registrerast som pasientskade, også i dei tilfella der alle mogelege forholdsreglar er tekne • «Komplikasjoner forårsaket av en hvilken som helst prosedyre, er pasientskader.» • «Alle infeksjoner som oppstår etter en innleggelse på sykehus, er sannsynligvis pasientskader.» • «… generelt sett regnes alle postoperative dødsfall som pasientskader.» At alle kirurgiske komplikasjonar og alle postoperative dødsfall skal telja som pasientskade, er uskjøneleg for ein kirurg som ofte opererer pasientar med livstrugande sjukdom. Metoden har også andre veikskapar: • Stor variasjon i registreringane, som i det norske materialet, særleg med urøynde granskarar og særleg når det gjeld sjeldsynte skadar og dødsfall • Det vert ikkje vurdert om skadane kunne ha vore unngått • Aktuelle spesialistar vert ikkje førespurde • Det finst ingen gullstandard å samanlikna med. GTT har påfallande dårleg samsvar med andre metodar som måler pasientskadar (Naessens JM 2009). Det er ikkje innlysande at GTT er korrekt berre av di metoden påviser 10 gonger så mange «skadar» som andre metodar. Det klåraste biletet av behandlingsrisikoen får me av prospektive registreringar og frå kvalitetsdatabasar. • GTT-funna kan nok vera reproduserbare for røynde team, særleg med oppgradert metodikk (Sharek P, 2010), medan validiteten er dårleg undersøkt. Kunnskapssenteret går med på at metoden må og kan forbetrast (Good VS, 2009) og at «resultatenes generaliserbarhet» er omdiskutert, men hevdar at tala ikkje er så viktige. Det viktigaste, ifylgje Senteret, er at det er rom for store forbetringar i arbeidet med pasienttryggleik i Noreg. For oss som behandlar pasientar dagleg, er det viktig om talet på unngåelege sjukehusdødsfall er 200 pr. år eller 10 gonger så høgt – sjølv om me helst såg at talet var 0. Det er frustrerande å få høyra svakt begrunna og sterkt publiserte påstandar om at vår arbeidsinnsats er blant dei viktigaste dødsårsakene i landet. Ukritisk bruk av GTT-tala førekjem også der ein burde vita betre - det vil seia på toppen av helsehierarkiet - sist i ei utblåsing frå styreleiar i HSØ på OUS-styremøtet 20. september. Det blir såleis for lettvint når Kunnskapssenteret hevdar at tala i seg sjølv ikkje er hovudsaka. Dei misvisande tala vil, som Hans Flaatten seier, kunna skapa unødig frykt hjå pasientane våre. Pålitelege tal vil oppfattast som meiningsfulle for helsepersonell og difor i større grad motivera til innsats. Dei vil kunna visa kvar me skal setja inn kreftene, og dei vil på ein truverdig måte kunna visa om me verkeleg når måla våre. Føremålet med GTT er, ifylgje Kunnskapssenteret, å «gi ledere av helseforetak mulighet til å følge forekomst av risiko ved behandlingen over tid». Det langsiktige føremålet med GTT er altså å redusera risiko og gjera helse- tenesta tryggare for pasientane. Difor er det forstemmande at risikobiletet GTT viser, berre konsentrerer seg om behandlingsnivået i helsetenesta. Biletet blir eindimensjonalt sidan det fullstendig manglar data om dei faktorane leiarane har hovudansvaret for: dei administrative rammevilkåra. Eit aktuelt eks- empel er bemanningssvikten ved Ahus i 2011, ein svikt som ifylgje Fylkeslækjaren kan relaterast til minst tre dødsfall. Manglar ved rammevilkåra vil ein neppe finna ved å granska gamle journalar sjølv om det vert gjort aldri så reproduserbart og grundig. Kva kan me venta oss i oppfølgjinga av GTT? I 1998 kom rapporten To err is human frå The Institute of Medicine i Washington DC. Der vart det slege fast at det årleg var mellom 44.000 og 98.000 unødvendige dødsfall i amerikanske sjukehus. Det var grunnlaget for at Institute for Health Care Improvement (IHI) i 2004 lanserte kampanjen «100.000 Lives» for å berga amerikanske liv. IHI evaluerte sjølve denne kampanjen og slo ikkje uventa fast at den vart ein suksess med 122.330 fleire overlevande pr. år i amerikanske sjukehus. Andre var mindre overtydde om resultatet sidan dei ikkje kunne finna att desse liva i den offisielle statistikken frå sjukehusa (Ross TK, 2009; Wachter RM, 2006). Ross hevdar at utgangspunktet for kampanjen var upresist, og at målemetoden for effekt var upåliteleg. Dessutan har altså IHI evaluert seg sjølv, noko som ikkje aukar kredibiliteten. Det er likevel grunn til å tru at denne soga frå USA saman med dei norske GTT- tala om ikkje lenge vil resultera i den norske kampanjen «2000 liv». Så mange liv kan nemleg sparast pr. år om Kunnskapssenteret har rett. Det er interessant at dette talet samsvarer godt med det amerikanske estimatet frå IHI-kampanjen, 360 liv pr. million innbyggjarar. Mest sannsynleg vil også evalueringa av den norske kampanjen konkludera med at resultatet er ein stor suksess, både for Kunnskapssenteret og for Helse- og omsorgsdepartementet. • Konklusjon GTT-metodikken er unøyaktig, ikkje godt nok validert og heller ikkje godt nok utprøvd ved norske sjukehus. Metodikken og den ukritiske bruken av resultata gjev ei eindimensjonal og upåliteleg framstelling av risikobiletet i den somatisk spesialisthelsetenesta. GTT må forbetrast monaleg i tett sam- arbeid mellom Kunnskapssenteret og kliniske fagmiljø før verktøyet kan brukast til å styrkja arbeidet for betre pasienttryggleik i sjukehusa.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3Mzgy