Det medisinske fakultet Universitetet i Oslo Dr. gradsarbeid av Magne Stendal: «Medisin fra død til liv» av Arild Egge Antall obduksjoner er synkende. Det problematiske ved dette er innlysende og ble berørt av Sigrun Solberg i forrige nummer. Vi får i mindre grad en siste kontroll på hva pasienter faktisk døde av. Videre er tilgang på organer en minimumsfaktor som bremser transplantasjonsaktiviteten – ikke minst pga den vanskelige samtalen der dette skal tas opp. Vi er i et grenseland der ingenting er rutine, det er vanskelig å trenge seg på de nærmeste med slike problemstillinger. Klinikere kjenner denne situasjonen. Dette berører ”de store spørsmål” og man kunne ønske seg bakgrunn for egne meninger. Sykehusprest, nå dr. philos Magne Stendal ved Ullevål sykehus, har forsvart sin dr. grad med temaet ”Medisin fra død til liv”. Et svært omfattende verk på 850 sider. Ikke bare veier avhandlingen 1,2 kg, den er tung på flere vis. Den belyser dette vanskelige tema fra alle relevante posisjoner: ”Framstilling og analyse av etiske, historiske, juridiske kommunikasjons-relaterte, medisinske, pedagogiske, praksisorienterte, psykologiske, samfunnsmessige og teologiske synspunkt på obduksjon og transplantasjon”. Man kan ikke i noen kortform yte dette arbeidet rettferdighet hva gjelder innhold og konklusjoner, men vi kan gjøre oppmerksom på det. Her er de fleste stener snudd, for ikke å si ”alle”. Det er i vår tid et høyst relevant spørsmål hvordan de ulike religioner forholder seg til problemstillingene – her redegjøres for 15 ulike livssyn, blant mye annet. Omfanget svarer til minst 3 NOU utredninger, har et detaljert register og en mengde relevante vedlegg – et oppslagsverk. Utdrag fra komiteens innstilling: Den kanske största förtjänsten med avhandlingen är at forskaren inte reducerar frågor om obduktion/autopsi och organdonation till en medicinsk-teknisk, juridisk eller organisatorisk fråga utan ser dem ur ett mänskligt, humanistisk perspektiv. Hans hovudfråga är hur dessa verksamheter angår mig som människa. :Bokanmeldelser Et svært omfattende verk om de store spørsmål. Hvordan tok denne ideen form? – Store og varige spørsmål av allmenn karakter har etter mitt skjønn krav på ei grundig framstilling og drøfting, som tek på alvor både individet som eit mangesidig vesen og samfunnet rundt individet. Eg var ikkje så gammal i sjukehustenesta før eg merka meg at så vel obduksjon som organdonasjon som offisielt tema – ikkje minst i faglitteraturen – var nokså konsentrert om medisinske aspekt og viste tilsynelatande lite merksemd mot andre spørsmålsstillingar som desse verksemdene vekkjer i møte med pasientar og pårørande. Særleg var eg forundra over å konstatere at bidrag frå teologi, psykologi og etikk var så godt som fråverande i denne samanheng, noko eg som sjukehusprest fann uholdbart og nærmast utoleleg. Dette vart bakgrunnen for ideen om ei tverrfagleg vinkling av det heile. Og sidan eg ikkje kjende meg bekvem med å vente på at nokon andre i beste fall skulle innfri denne ideen, begynte den like gjerne å ta form hos meg. Der har den gjennomgått mange faser og vore gjenstand for atskillege endringar. Dette er jo mer som de gamle doktorgrader, et livsverk eller et testament over ens virke. Hvor lenge har denne vært en del av ditt liv? Fleire av problemstillingane i avhandlinga har eg i varierande grad tumla med sidan 1982, då eg i flukt med ein reportasje som Æsculap hadde om obduksjonspraksisen ved norske sjukehus, fekk i oppdrag frå bispemøtet å levere ei utgreiing om og vurdering av same tema. Som ei frukt av dette arbeidet vart eg tre år seinare medforfattar og medredaktør av boka ”Den medisinske undersøkelse etter døden. Obduksjon.” Boka var eit fellesprosjekt med Olav Hilmar Iversen, Erik Enger og Ragnar Nesbakken m. fl., og der eg for min del også hadde god drahjelp av Kristen Arnesen. Som mange av ”Overlegen” sine lesarar vil vite, var desse medisinarane sentrale aktørar i utforminga av lovgivinga både for obduksjon og organtransplantasjon og forskriftene for dødsdefinisjon på 1970-talet. Ved sida av impulsar frå mange kliniske oppdrag ved livsavslutning medverka nok kontakten og samarbeidet med desse inspirerande føregangsfigurane til at eg tidleg på 80-talet også vart engasjert av problemstillingar ved organtransplantasjon. Men det var først for 6-7 år sidan eg bestemte meg for å inkludere begge verksemdene som gjenstand for eit felles, skriftleg prosjekt. Bortsett frå forskingsmiddel frå Helse Sør-Øst for to år og lønna studiepermisjon frå arbeidsgivar i tre månader, er avhandlinga utført ved sida av full presteteneste. Slike vilkår har naturleg nok medverka til at ho har blitt eit langdrygt prosjekt og i den forstand har vorte eit livsverk. Intervju med Magne Stendal om avhandlinga «Medisin frå død til liv» Foto: Stéphane Lelarge OVERLEGEN 32
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3Mzgy